နောက်ခံသမိုင်းကြောင်း
ကယားပြည်နယ်သည် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးနွယ်ကိုးစုတို့၏ မှီတင်းနေထိုင်ရာ နေရာ ဖြစ်ပြီး ကရင်ယဉ်ကျေးမှုမှ ပေါက်ဖွားဆင်းသက်လာခဲ့ပါသည်။ အများဆုံး နေထိုင်သော လူမျိုးစု များမှာ ကယား၊ ကယန်း၊ ပရဲ၊ လာ့တ၊ ယင်းဘော် စသည်တို့ဖြစ်ကြပါသည်။ ထိုလူမျိုးစုတို့သည် ဘိုးဘွားစဉ်ဆက် လက်ဆင့်ကမ်းလာခဲ့သော ရိုးရာဝတ်စုံကို ယနေ့တိုင် ဆင်မြန်းလျက် ရှိပါသည်။
ကယန်းလူမျိုးများ၏ လည်ပင်းတွင် ကြေးကွင်းများဝတ်ဆင်ထားကြပြီး ယင်းတို့၏ ဝတ်စား ဆင်ယင်မှုကြောင့် အရှေ့တောင်အာရှ၏ ထင်ရှားသော လူမျိုးစုတစ်စုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံ ရပါသည်။ ကယန်းတိုင်းရင်းသူများသည် ကြေးကွင်းများကို အသက်ငါးနှစ် အရွယ်မှစ၍ တစ်နှစ်လျှင် တစ်ကွင်းနှုန်းဖြင့် ဝတ်ဆင်ကြရပါသည်။ ကြေးကွင်းကြောင့် စိတ်အနှောင့်အယှက် မဖြစ်စေ သော်လည်း အိမ်မှုကိစ္စများလုပ်ဆောင်ရာ၌ အနည်းငယ် အခက်အခဲရှိကြသည်။ ကယန်းလူမျိုး တို့၏ လည်တိုင်ရှည်ကို ဆန်းပြားလှပသော သင်္ကေတတစ်ခုဟု ယူဆကြသည်။ ယင်းလူမျိုး တို့သည် အခြားလူမျိုးများထက် ထူးခြား ကွဲပြားမှုများကြောင့် ခရီးသွားဧည့်သည်များက အထူး စိတ်ဝင်စား ကြသည်။